Afgelopen weekend zag ik op Uitzending Gemist de documentaire ‘Vleesverlangen’. Een beetje laat misschien, want de film was al veelvuldig te zien geweest tijdens IDFA 2015 en vervolgens in vele filmtheaters in heel Nederland. Ja, ik ben een cultuurbarbaar, maar om die bekentenis gaat het vandaag eigenlijk niet. Waar ik het wél over wil hebben, is het feit dat ik me enorm herken in het verhaal van Marijn Frank.
Toegegeven, ik ben de laatste jaren steeds minder een vleesjunk geworden. Toch lukt het me – ondanks herhaaldelijke pogingen – nog steeds niet om dierlijke eiwitten uit mijn maaltijden te schrappen. Ook ik heb te kampen met een ontzettend vleesverlangen: een aanhoudende honger naar vlees. En ook ik heb dit verlangen tegen beter weten in. Daarom wil ik het vandaag graag met je hebben over de zin en onzin van vlees eten. Lees en discussieer je mee? Reageren kan in de comments!
Vleesverlangen voor vleesjunks en vleesminderaars
Mocht je net zo’n cultuurbarbaar zijn als ik en dus de documentaire hebben gemist (no offense, van hetzelfde laken een pak), zal ik even kort uitleggen waar de documentaire over gaat. Marijn (je kent haar vast wel van De Keuringsdienst van Waarde) worstelt al jaren met haar vleesverlangen, ofwel, haar verslaving aan vlees. Herhaaldelijk heeft ze geprobeerd met het eten van vlees te stoppen, want ze weet maar al te goed welke lelijke verhaal er achter het stukje vlees op haar bord schuilgaat. Dat lukt dan wel even, maar voor ze er erg in heeft, schuift ze toch weer een broodje filet americain of een sappige biefstuk naar binnen.
Dit is ze goed zat en dus gaat ze aan de slag met zelfbedachte strategiëen om een gezondere morele relatie met haar ooit levende maaltijd op te bouwen. Ze doet dat onder andere in een slachthuis – dé plek bij uitstek waar ze voorbij de hypocrisie kan komen (of juist voor eeuwig kan genezen van haar verlangen naar vlees).
Marijn’s queeste verschaft haar een mogelijkheid om alle prangende vragen en discussiepunten rond vleesconsumptie bloot te leggen. En met succes, want ik voel me geraakt. BAM! Schot in de roos. Je wilt niet weten hoe hard ik heb gehuild toen ze *SPOILER ALERT* die koe ging doden.
Ik herken mezelf heel erg in Marijns verhaal. Niet dat ik ooit nog een broodje filet americain zou wegstoppen, maar goed, dat heeft heel andere redenen. Herhaaldelijk ben ik gestopt met vlees eten… en weer begonnen. Mijn lieve vriend Demian heeft me zelfs een keer verboden ooit nog een poging te doen vegetarisch te gaan eten, omdat ik na 40 dagen zonder vlees (hulde!) bijna zijn hersenen insloeg toen hij genoot van een broodje met coppa di parma (foei!).
Over ontwenningsverschijnselen gesproken…
De morele aspecten van vleesconsumptie
Er is natuurlijk heel veel te zeggen over vleesconsumptie. Het eeuwenoude argument voor vegetarisme, namelijk dat dieren levende organismen zijn en het niet oké is ze van het leven te beroven, heeft inmiddels bijval gekregen door tal van andere argumenten. Met dank aan de bio-industrie (en dan over de potentiële gezondheidseffecten nog maar te zwijgen). Het vlees op ons bord is immers al lang niet meer afkomstig van dieren die een lang leven in grote graslanden hebben rondgehuppeld, maar wordt op efficiënte wijze ‘geproduceerd’ in massastallen. En iedereen weet stiekem wel wat er in die massastallen gebeurt.
Toch blijft het morele dilemma – is het überhaupt gerechtvaardigd om een dier te doden voor een maaltijd? – mijn grootste pijnpunt. Eigenlijk maakt het me geen reet meer uit hoe een dier op mijn bord terecht is gekomen, want: hoort het hier in eerste instantie wel thuis? Jonathan Safran Foer schreef hier een boek over – ‘Eating Animals’ – waarin hij de vele ‘ficties’ die we gebruiken om ons vleesverlangen te rechtvaardigen blootlegt en ontkracht. In zijn analyse legt hij het gewicht op de inhumane omstandigheden van massaslacht, maar naar het einde van het boek toe kan hij niet anders dan de vraag stellen: moeten we al met al niet tegen alle vormen van vlees eten zijn?
Deze vraag houdt ook mij ook in toenemende mate bezig. Hoe meer ik bezig ben met voeding, des te meer word ik me ervan bewust dat mensen op de meeste plekken in de wereld vlees niet meer nodig hebben voor overleving. Hoewel ik hiermee anderen niet wil veroordelen, is dit wel de meetlat waarlangs ik mezelf leg. Met de globalisering hebben we toegang gekregen tot voedingsmiddelen vanuit de hele wereld, waaronder ook vele ingrediënten waarmee we een volwaardig plantaardig dieet aan kunnen hangen, zonder het gevaar te lopen essentiële voedingsstoffen te missen.
Waarom ik het stoppen met vlees toch moeilijk vind
Marijns oplossing tot haar vleesverlangen ligt in het zelf slachten van een dier. Zo kan ze voorbij de hypocrisie treden. Een heel terechte gedachte, vind ik. Ook ik heb dit maar al te vaak gedacht. Maar sinds ik thuis 2 katten heb rondlopen, realiseer ik me maar al te goed dat ik volop leven zie elke keer als ik ze in hun prachtige oogjes kijk. Dat is echt niet anders als ik naar een koe kijk, of een lammetje! En dus vind ik een dierenleven in dienst stellen van mijn eigen genot – want eerlijk is eerlijk: dat is het – steeds lastiger.
Met vissen hebben ik om die reden trouwens wel een ander gevoel, tenzij het dolfijnen zijn. En de tonijnen van John West die de dolfijnen meteen mee de zee uit vissen. Of heisen alle vissers in de regel ook walvissen, schildpadden en andere zeedieren als bijvangst mee de zee uit? Duidelijk, het is hoog tijd dat ik me ga verdiepen in de wondere wereld van de visserij.
Toch blijft het een feit dat het dode stuk vlees op mijn bord in niets (meer) lijkt op het blije lammetje dat door de wei dartelde (er vanuit gaande dat hij überhaupt een wei had gekregen om doorheen te dartelen). Het is enorm gemakkelijk om het voorbije leven van mijn stukje vlees te ontkennen. Ik vind vlees namelijk echt suuuuuper lekker.
Gek genoeg voelt vlees laten staan voor mij als alcohol laten staan. Je wilt het zo graag, maar je weet dat het niet ok is. Met dan een belangrijk verschil: alcohol wil ik om gezondheidsredenen niet (teveel) drinken, vlees wil ik om morele redenen niet (meer) eten. En hoewel voor vlees een levend wezen is gestorven en voor alcohol – in principe – niet, vind ik het laten staan van beiden zaken net zo lastig. Is dat dan een teken van verslaving?
Mijn oplossing
De enige oplossing die ik zie is net zulke lekkere vegetarische maaltijden maken als mijn vleesmaaltijden. Of lekkerder nog. En dat is tot nog toe een lastige opgave gebleken. Ik verlies mezelf namelijk in het probleem van de eiwitvervanging. Eiwitten zijn heel belangrijk en kun je beter niet zomaar uit je maaltijd schrappen (lees hier waarom). Hoewel het tegenwoordig heel goed mogelijk is een gezond plantaardig dieet aan te hangen, is het daarvoor wel van belang te kiezen voor volwaardige vervangers zoals boekweit, quinoa, bonen (en die laatste dan het liefst met een tarwebron). Meer hierover kun je lezen in dit artikel.
Ik vind die voedingsmiddelen echt lekker. Toch gaan ze me me op een gegeven moment vervelen. Veel eerder dan vlees dat doet. En belangrijker nog: ik vind het moeilijk om hier tongstrelend lekkere gerechten mee te maken die de competitie met vlees aankunnen. Dus kies ik al jaren heel bewust voor biologisch vlees, liefst met naam en toenaam zodat ik exact de herkomst van het vlees weet. En dat dan niet meer dan 2 à 3 keer per week.
Toch wil ik hierin nog steeds een stapje verder zetten, om de redenen die ik hierboven heb gedeeld. Ik heb dit hele relaas niet geschreven om mezelf aan de schandpaal te nagelen. Nee, het wordt tijd dat ik een commitment toon. Niet voor niets ben ik een keukenprinses en durf ik te zeggen dat ik een goede bijdrage lever aan deze blog door (onder andere) lekkere zelfbedachte recepten te delen. De blog geeft mij ook een podium om te experimenteren met eten. Daarom heb ik besloten een challenge met mezelf aan te gaan en dat is: veel meer overheerlijke volwaardige vegetarische en veganistische maaltijdideeën ontwikkelen. Voor mezelf en om te delen op onze blog.
Hopelijk kan ik zo een stapje in mijn zelfverkozen goede richting nemen. En stiekem hoop ik dat ik hiermee ook andere mensen kan inspireren om af en toe eens te kiezen voor iets anders dan een stukje vlees als eiwitbron.
Stein
op 25 May 2016